Her gün televizyonlarda ki ekonomi yorumlarını dinlemeden ofise gitmek için yola düşmüyorum. Hazine ve Maliye Bakanımız Sayın Mehmet Şimşek üstündeki baskıyı olabildiğince hafifletmek ve gerçeklerden uzaklaşmamak adına kamuoyuna verdiği bilgiler umut yaratıcı cinsten değil. Ben kısaca rakamlara boğulmamak kaydıyla iki ana kriteri değerlendirmek ve bu puslu ve görüş mesafesi fevkalade az bir ortamda tahminlerde bulunmak istiyorum. Bu bakış açısı biran klasik tüccar mantığını içermektedir.
Orta Anadolu’da ticaretle meşgul olan bir tüccar belirli dönemlerde cebindeki küçük defteri çıkarır ve basit bir hesaplama ile önünü görmeye çalışır. Bunlardan ilki neyim var ve buna karşılık bu kadar borcum var ölçütüdür. Bizde bu matığı bugünkü ekonomik verilerden ana kolon iki veriyi EKİM/ 2023 sonunu dikkate alarak önümüze bakalım.
Devletimizin 2 kasası vardır. Bunlardan biri Türk Lirası, diğeri Döviz kasasıdır.
Her iki kasada daönceden devreden borçları dikkate almadan öncelikle bu kadalara 10 aylık sürede ne kadar giriş ve ne kadar çıkış olmuş. Rakamlar resmi istatistiklerden alınmıştır.
1. Türk Lirası Kasası:
2023 yani bu yılın Ocak-Ekim arası 10 aylık dönemde Türk Lirası Bütçe Gelirleri 3.391.461.000.- Üç Trilyon Üçyüz Milyar Dörtyüzaltmışbir Milyon Türk Lirasıdır.
2023 yani bu yılın Ocak-Ekim arası 10 aylık sürede bütçe giderleri 4.521.796.000.- Dörttrilyon beşyüzyirmibirmilyar yediyüzdoksanaltı milyon Türk lirasıdır. Bir ayrıntı verelim bu giderlerin 537.674.000.- Beşyüzotuzyedi Milyar Altıyüzyetmişdört Milyon TL si faiz gideridir.
Burada fazla ayrıntıya girilmemiştir.
2. Döviz Kasası:
2023 yani bu yılın Ocak-Ekim dönemi İhracat ve karşılığından elde edilen döviz geliri 210.400 İkiyüzon Milyar Dörtyüz Mmilyon USD dir. (Kısaca dolar.).
2023 yani bu yılın Ocak-Ekim dönemi İthalat ve karşılığında ödeyeceğimiz döviz gideri 304.027 Milyar USD yani dolar.
Görülüyor ki her iki kasamızda da gelirler giderleri karşılamaktan uzaktır. Bu rakamları ortaya koyarken önceki yıllardan bu yıla sarkan borçları ihmal edilmiştir.
Peki sadece basit tüccar hesabı ile önümüzü ne kadar görebiliyoruz derken, fevkalade zorlandığımız açıktır. Türklirası kasasındaki açığı ya para basarak (enflasyonun yükselmesinin en önemli nedeni ve en sinsi vergilendirme yoludur) ya da özellikle iç tasarruflara yüksek faiz ödeyerek borçlanma yolunun kullanılmasıdır. Bunun için özellikle bankalara talimat vererek olabildiğince yüksek faiz vererek para toplayın sonra da bana satın demeden geçer. Son zamanlarda Bankaların yaptığı iş budur. Halktan toplayabildikleri kadar yüksek faizle para toplayıp garantili müşteri olan devlete satmaktır. Zaten dikkat ederseniz bütçe giderlerinin içinde yer alan faiz giderleri rakamını onun için verdim.
Peki gelelim. Döviz kasasına. Zorluk burada başlıyor. Hem döviz kasasındaki açığı kapatmak ve evvelki dönemlerden ödemesi bu yıl olan borç ödemelerinin yapılabilmesi için ciddi bir döviz girdisi temin etmeniz gerek. Bu ancak borç bulma, karapara veya başka yollarla döviz bulmanız gerek. Ne bulursanız öpüp başınıza koymanız gerek ama yok. Dış yatırım ise gelmiyor, mevcut yatırımlarda Mısır başta olmak üzere dışarı kaçıyorlar.
Ataların çok güzel sözleri var. Bunlar tesadüfen olan şeyler değil.
“NE EKERSEK, ONU BİÇİYORUZ.”
2023 yılı olumsuzlukları bu iken iyileşme emareleri var mı. Görünür de yok. 2024 yılı Mart ayında Yerel Yönetim Seçimleri var. Onun için dar bir alandasınız. Yeni kaynaklar yaratmak yeni vergiler bulmak zorundasınız. Elinizde bulunan arsa, tarla, tapan satarak bunun karşılanamayacağı aşikar. Kaç vilayette neyiniz var, neyiniz yok satılığa çıkardınız. Ama ne kadarının satış kabiliyeti var işin sonunda belli olacak. Velhasıl seçimden sonra daha da daralmaya mahkumuz. Sadece batık tüccar misali sorunları ertelemekle meşgulüz.
Demek ki görüş mesafesinde önümüzde çok sıkıntılı bir sürece gireceğiz. Şimdilik 2026 yılına durum biraz düzelecek avuntusu var.
Aman Dikkat.
Yorum Yazın